आजच्या आधुनिक आणि प्रगतीशील जगातही आपण महिलांवरील कौटुंबिक हिंसाचाराच्या घटना वारंवार ऐकतो. आंतरराष्ट्रीय महिला हिंसाचार निर्मूलन दिवस बदलाची तातडीची गरज आहे याची आठवण करून देतो. दरवर्षी २५ नोव्हेंबरला साजरा होणाऱ्या या दिवसाचा उद्देश जगभरातील महिलांवरील हिंसाचाराच्या व्यापक घटनांबद्दल जागरूकता निर्माण करणे आणि त्यांचे हक्क आणि सुरक्षिततेसाठी प्रयतन करणे हा आहे. लिंग-आधारित हिंसा ही एक व्यापक समस्या आहे जी सर्व पार्श्वभूमीतील स्त्रियांना त्यांचे वय, वंश किंवा सामाजक आर्थिक स्थिती विचारात न घेता प्रभावित करते. महिलांवरील हिंसाचार निर्मूलनासाठी आंतरराष्ट्रीय दिवस हा शारीरिक, लैंगिक आणि भावनिक शोषणासह स्त्रियांना होणाऱ्या हिंसाचाराच्या विविध प्रकारांवर प्रकाश टाकण्यासाठी एक व्यासपीठ प्रदान करतो. हा दिवस केवळ स्मरणपत्र म्हणून काम करत नाही तर सरकार, संस्था आणि व्यक्तींना या धोकादायक समस्येचे निराकरण करण्यासाठी सहकार्य करण्याचे आवाहन करतो. आपल्या समाजातून या हिंसाचाराचे उच्चाटन करण्याची आणि महिलांसाठी सुरक्षित वातावरण निर्माण करण्याची ही एक संधी आहे.

युनायटेड नेशन्स (संयुक्त राष्ट्र) महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी सतत काम करत आहे आणि महिलांवरील हिंसाचाराच्या विरोधात आपल्या भूमिकेवर ठाम आहे. ७ फेब्रुवारी २000 रोजी, संयुक्त राष्ट्रांच्या महासभेने ठराव ५४/१३४ मंजूर केला आणि २५ नोव्हेंबर हा आंतरराष्ट्रीय महिला हिंसाचार निर्मूलन दिवस म्हणून अधिकृतपणे नियुक्त केला. मात्र, २५ नोव्हेंबर हा दिवसच का निवडला गेला? हे समजून घेण्यासाठी आपण इतिहासात डोकावले पाहिजे. खरं तर, ही तारीख मीराबल सिस्टर्स, डोमिनिकन रिपब्लिकमधील तीन राजकीय कार्यकर्त्यांचा सन्मान करण्यासाठी निवडली गेली होती ज्यांची १९६0 मध्ये देशाचे शासक, राफेल ट्रुजिलो यांच्या आदेशानुसार निर्घृणपणे हत्या करण्यात आली होती.

महिला आणि मुलींवरील हिंसाचाराचे प्रतिकूल मानसिक, लैंगिक आणि प्रजनन आरोग्यावर परिणाम होतात जे स्त्रियांना त्यांच्या आयुष्याच्या सर्व टप्प्यांवर प्रभावित करतात. उदाहरणार्थ, प्रारंभिक शैक्षणिक गैरसोय केवळ सार्वत्रिक शालेय शिक्षण आणि मुलींच्या शिक्षणाच्या अधिकारातील प्राथमिक अडथळा दर्शवित नाहीत तर उच्च शिक्षणाच्या प्रवेशावर निर्बंध आणणे आणि श्रम बाजारात महिलांना मर्यादित संधी उपलब्ध करून देण्यासही तेच जबाबदार आहेत. संयुक्त राष्ट्राच्या मते, सरासरी तीनपैकी एका महिलेने त्यांच्या आयुष्यात किमान एकदा तरी शारीरिक किंवा लैंगिक हिंसाचाराला सामोर जावे लागले आहे. या हिंसाचाराचा सामना करण्यासाठी प्रतिबंधात्मक उपायांमध्ये लक्षणीय गुंतवणूक करणे हे एक महत्त्वपूर्ण आणि प्रभावी पाऊल आहे. मात्र, चिंताजनक बाब म्हणजे महिला आणि मुलींवरील हिंसाचार रोखण्यासाठी देश किती कटिबद्ध आहेत, याची आकडेवारी फारच कमी आहे. सरासरी, केवळ ५% सरकारी मदत महिला आणि मुलींवरील हिंसाचाराच्या निराकरणासाठी समर्पित आहे, 0.२% पेक्षा कमी विशेषतः प्रतिबंधित प्रयत्नांसाठी वाटप केले जाते. ही समस्या ओळखून, संयुक्त राष्ट्रांने ‘युनाईट कॅम्पेन’ सुरू केले आहे, जो २५ नोव्हेंबर ते १0 डिसेंबर या कालावधीत चालणारा एक उपक्रम आहे, ज्याला १६ दिवसांची सक्रियता मोहीम म्हणून ओळखले जाते. १0 डिसेंबर रोजी होणाऱ्या आंतरराष्ट्रीय मानव हक्क दिनी या मोहिमेचा समारोप होईल. २0२३ ची मोहीम नागरिकांना महिला आणि मुलींवरील हिंसाचार निर्मूलनासाठी त्यांचे समर्पण प्रदर्शित करण्याचे आवाहन करते आणि जगभरातील सरकारांना लिंग-आधारित हिंसा प्रतिबंधासाठी गुंतवणूक कशी केली जात आहे हे सामायिक करण्याचे आवाहन करण्याचे आवाहन करते. अतिरिक्त तपशीलांसाठी, कृपया संयुक्त राष्ट्रांच्या संकेतसथ्ळाला भेट देऊ शकता.

महिला आणि मुलींच्या सुरक्षेची खात्री करणे ही किंमत नसून मौल्यवान गुंतवणूक आहे. चला या चळवळीस हातभार लावूया व एक सुरक्षित जग निर्माण करण्यासाठी, समान संधींना प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि महिलांवरील हिंसाचाराचा अंत करण्यासाठी वचनबद्ध होऊ या.

अभिजीत पनाड
प्रथम वर्ष- बी.बी.ए एल.एल.बी
बॅच(२०२३-२८), रोल नं. 23/BBALLB/04
महाराष्ट्र राष्ट्रीय विधी विद्यापीठ, औरंगाबाद